سونوگرافی رحم یک روش غیرتهاجمی و بی‌خطر است که برای ارزیابی وضعیت رحم و تخمدان‌ها استفاده می‌شود. این نوع سونوگرافی با کمک امواج صوتی، تصاویری از اندام‌های داخلی تولید می‌کند و می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات رحم و تخمدان‌ها را شناسایی کند. توجه داشته باشید که این سونوگرافی به دو صورت یعنی از طریق شکم یا واژینال انجام می‌شود که بسته به نیاز پزشک و وضعیت بیمار انتخاب می‌شود همچنین علاوه بر تشخیص بیماری‌های مختلف، برای پیگیری وضعیت بارداری و سلامت جنین نیز کاربرد دارد.
دلایل انجام سونوگرافی رحم
سونوگرافی رحم و تخمدان یکی از بهترین و بی‌خطرترین روش‌های ارزیابی اندام‌های داخلی لگن است که به منظور بررسی موارد مختلف به کار می‌رود از مهم‌ترین دلایل انجام این سونوگرافی به شرح زیر است:
- بررسی ناهنجاری‌های تخمدان‌ها
- تخمدان پلی کیستیک (باعث ناباروری یا سرطان تخمدان نیز می‌شود)
- بررسی دلایل مشکلات تخمک‌گذاری در کنار آزمایش‌های دیگر
- تشخیص حاملگی خارج از رحم
- کوچک بودن تخمدان
- شناسایی انواع دلایل خونریزی‌ها، مانند خونریزی بعد از یائسگی
- تشخیص اختلالات التهابی لگن
- بررسی شکل و اندازه رحم و تخمدان
- شناسایی اختلالات آناتومیکال رحم
- تشخیص وجود توده‌ها و سرطان رحم
- بررسی رشد طبیعی نوزاد و تعیین جنسیت
بیشتر بخوانید: سونوگرافی بارداری در سنندج
آمادگی های لازم قبل از سونوگرافی رحم
برای انجام سونوگرافی رحم (چه از نوع شکمی و چه واژینال)، بسته به نوع آن، آمادگی‌هایی لازم است که رعایت آن‌ها می‌تواند به وضوح و دقت بیشتر تصاویر کمک کند. از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
سونوگرافی شکمی
✳️ حدود یک ساعت قبل از انجام سونوگرافی، باید ۳ تا ۵ لیوان آب بنوشید و تا پایان سونوگرافی ادرار نکنید توجه داشته باشید که مثانه‌ی پر به بهتر دیده شدن رحم و تخمدان‌ها کمک می‌کند.
✳️از ۲۴ ساعت قبل از سونوگرافی، بهتر است از مصرف غذاهایی مانند حبوبات، نوشابه، لبنیات و سبزیجات خام که باعث نفخ می‌شوند خودداری نمایید.
✳️ بهتر است لباسی راحت و دوتکه (مانند شلوار و بلوز) بپوشید تا برای انجام سونوگرافی شکمی نیازی به درآوردن کامل لباس نباشد.
سونوگرافی رحم واژینال (داخل واژن
✳️ بر خلاف سونوگرافی شکمی، برای سونوگرافی واژینال باید مثانه کاملاً خالی باشد، پس قبل از انجام سونوگرافی به دستشویی بروید.
✳️ قبل از مراجعه استحمام کرده و ناحیه تناسلی را تمیز نگه دارید تا از نظر بهداشتی شرایط مناسبی برای انجام سونوگرافی فراهم شود.
✳️ توصیه می‌شود لباس دوتکه (مانند شلوار و بلوز) بپوشید تا در صورت نیاز، فقط بخش پایین‌تنه را تعویض کنید یا کنار بزنید.
نحوه انجام سونوگرافی رحم
سونوگرافی رحم به طور کلی با استفاده از دستگاه اولتراسوند انجام می‌شود. در این روش، بیمار باید روی تخت دراز بکشد و یک ژل مخصوص روی سطح پوست شکم مالیده می‌شود. سپس پروب دستگاه سونوگرافی روی پوست شکم قرار می‌گیرد و امواج صوتی به سمت اندام‌های داخلی بدن ارسال می‌شود. این امواج پس از برخورد با بافت‌های داخلی، بازتابیده شده و به شکل تصاویر روی صفحه نمایشگر نمایش داده می‌شوند.
در سونوگرافی ترنس واژینال، پروب وارد واژن می‌شود تا تصاویر دقیق‌تری از رحم و تخمدان‌ها به دست آید. سونوگرافی‌های پیشرفته مانند سه بعدی و چهار بعدی، تصاویری با وضوح بالا و دقیق‌تر ارائه می‌دهند و به پزشک این امکان را می‌دهند که حرکت جنین را مشاهده کرده و ابعاد و وزن جنین را بررسی کنند. این روش‌ها به دلیل دقت بالاتر، اطلاعات کاملی در اختیار پزشک قرار می‌دهند.
بهترین زمان انجام سونوگرافی رحم
بهترین زمان انجام سونوگرافی رحم به هدف آزمایش و شرایط فرد بستگی دارد. اگر هدف از انجام سونوگرافی رحم بررسی سلامت تخمدان‌ها و تعیین زمان تخمک‌گذاری است، پیشنهاد می‌شود این آزمایش بین روزهای ۵ تا ۱۰ سیکل قاعدگی انجام شود. این بازه زمانی به پزشک کمک می‌کند تا تخمدان‌ها و وضعیت فولیکول‌ها را به طور دقیق‌تر ارزیابی کند.
برای بانوانی که تحت درمان باروری قرار دارند، ممکن است نیاز باشد سونوگرافی در زمان‌های مختلف چرخه قاعدگی انجام شود تا پزشک بتواند رشد فولیکول‌ها را به درستی پیگیری کند. در نهایت، بهترین زمان برای انجام سونوگرافی رحم باید با توجه به شرایط بدنی شخص و توصیه پزشک تعیین شود. مشاوره با متخصص زنان برای انتخاب زمان مناسب بسیار مهم است.
سونوگرافی رحم در زمان پریودی
در دوران قاعدگی معمولاً از سونوگرافی شکمی استفاده می‌شود؛ زیرا انجام سونوگرافی واژینال به دلایل بهداشتی یا ایجاد ناراحتی برای بیمار، مناسب نیست. با این حال، اگر پزشک تشخیص دهد که سونوگرافی واژینال در این زمان ضروری است، با رعایت نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزات محافظ، انجام آن بلامانع است.
یکی از مهم‌ترین دلایل انجام سونوگرافی رحم در دوران پریود، بررسی ضخامت آندومتر یا همان دیواره داخلی رحم است. تغییرات آندومتر در طول سیکل قاعدگی می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت هورمونی، علت ناباروری یا اختلالات قاعدگی ارائه دهد. همچنین در برخی موارد، برای ارزیابی دقیق‌تر مشکلاتی مانند آندومتریوز، پولیپ رحم یا خونریزی‌های غیرطبیعی، انجام سونوگرافی در همین زمان توصیه می‌شود.
سوالات متداول سونوگرافی رحم
سونوگرافی رحم هیچ‌گونه ریسک یا خطری ندارد و تنها عارضه آن احساس ناراحتی موقت در هنگام حرکت مبدل بر روی شکم است که پس از اتمام سونوگرافی برطرف می‌شود.
بهترین زمان انجام سونوگرافی رحم بین روزهای ۵ تا ۱۰ سیکل قاعدگی (چند روز بعد از پایان پریود) است. با این حال، احتمال دارد پزشک بسته به مشکل شما، زمان دیگری را توصیه کند.
به طور معمول سونوگرافی رحم بین ۵ تا ۱۵ دقیقه زمان می‌برد. این زمان بسته به نوع سونوگرافی و پیچیدگی وضعیت بیمار بیشتر یا کمتر می‌شود.
در نهایت…
سونوگرافی رحم یک روش ایمن و غیرتهاجمی است که برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مختلف در رحم و تخمدان‌ها بسیار موثر است. این آزمایش بدون هیچ‌گونه عوارض جدی، تصاویری دقیق و شفاف از اندام‌های داخلی ارائه می‌دهد. سونوگرافی رحم می‌تواند در مراحل مختلف زندگی زنان، از جمله بارداری، نقش مهمی در تشخیص مشکلات احتمالی ایفا کند. در نهایت، این روش به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص‌های دقیقی داشته باشند و درمان‌های مناسبی را پیشنهاد دهند.