اندومتریوز در محل سزارین یک عارضه نادر است که بعد از عمل سزارین در برخی از خانم‌ها بروز می‌کند. در این حالت، سلول‌های مشابه با پوشش داخلی رحم در ناحیه برش سزارین رشد می‌کنند و باعث ایجاد درد و التهاب می‌شوند. به همین خاطر شناخت زودهنگام این بیماری به پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.اما توجه داشته باشید که بسیاری از خانم‌ها از وجود چنین مشکلی بی‌خبرند و آن را با سایر اختلالات اشتباه می‌گیرند.
علائم اندومتریوز در محل سزارین
رایج‌ترین نشانه اندومتریوز در محل زایمان سزارین، درد مزمن یا دوره‌ای در ناحیه‌ی برش جراحی است که همزمان با قاعدگی تشدید می‌شود البته توجه داشته باشید که وجود توده‌ی سفت یا متحرک در محل زخم هم می‌تواند نشانه‌ای از وجود این بیماری باشد که گاهی با درد، تورم موضعی یا حتی ترشح خونی از محل زخم همراه است که نشانه‌ای مهم برای بررسی پزشکی به شمار می‌رود.
اندومتریوز در محل سزارین چگونه ایجاد می‌شود؟
زمانی که در طول عمل سزارین، سلول‌های اندومتر به طور تصادفی به لایه‌های زیر جلد و عضله دیواره شکم انتقال پیدا می‌کنند، احتمال رشد غیرطبیعی آن‌ها در محل برش وجود دارد. این سلول‌ها در دوره‌های بعدی قاعدگی واکنش مشابهی با رحم نشان می‌دهند و باعث التهاب و درد می‌شوند. عدم شست‌وشوی دقیق محل جراحی در حین عمل یکی از عوامل مستعدکننده بروز اندومتریوز در محل سزارین است.
تشخیص اندومتریوز در محل سزارین
برای تشخیص، پزشک ابتدا شرح حال دقیق بیمار را بررسی می‌کند؛ به‌ویژه اگر درد در محل سزارین با سیکل قاعدگی ارتباط داشته باشد. در معاینه فیزیکی یک توده سفت یا حساس لمس مشاهده لمش خواهد شد سپس برای ارزیابی دقیق‌تر از سونوگرافی (به‌خصوص سونوگرافی بافت نرم)، MRI یا در برخی موارد سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود. در مواردی که تشخیص قطعی لازم باشد، نمونه‌برداری یا حتی جراحی برای خارج کردن توده و بررسی پاتولوژیک توصیه می‌شود.
دقت داشته باشید که تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم است چرا که در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث گسترش بافت اندومتریوز و دردهای مزمن‌تر شود. بنابراین، در صورت مشاهده علائمی مانند درد چرخه‌ای یا توده در محل زخم، مراجعه به بهترین متخصص زنان در سنندج بسیار کمک کننده است.
برای بررسی دقیق‌تر و درمان، می‌توانید به دکتر شمسی زارع، متخصص زنان و زایمان در سنندج مراجعه نمایید برای دریافت نوبت با شماره ۰۹۰۳۱۷۴۱۳۸۸ تماس حاصل نمایید.
راه‌های پیشگیری از اندومتریوز در محل سزارین
پیشگیری از اندومتریوز بعد از سزارین به رعایت نکات بهداشتی و تکنیکی در حین عمل بستگی دارد. در ادامه به مهم‌ترین راه‌های پیشگیری اشاره می‌شود:
✳️ زمانی که جراح پس از خارج کردن نوزاد، محل برش را با دقت و مایع مخصوص می‌شوید، احتمال باقی ماندن سلول‌های اندومتر در لایه‌های شکمی کاهش پیدا می‌کند. این شست‌وشو کمک می‌کند تا بافت‌هایی که نباید در لایه‌های دیگر باقی بمانند، به طور کامل پاک شوند.
✳️ اگر در حین جراحی از یک ست ابزار برای لایه‌های مختلف مثل رحم، عضلات و پوست استفاده شود، این امکان وجود دارد که سلول‌های اندومتر از رحم به سایر بخش‌ها منتقل شوند. استفاده از ابزار مخصوص برای هر بخش، مانع از جابجایی ناخواسته این سلول‌ها می‌شود.
✳️ هرچقدر مدت‌زمانی که رحم باز است کمتر باشد، احتمال انتشار سلول‌های اندومتر به اطراف کاهش می‌یابد. این یعنی جراح باید با دقت و درعین‌حال سرعت مناسب کار را به پایان برساند تا بافت‌ها در معرض آسیب قرار نگیرند.
✳️ اگر هر لایه‌ای از شکم با دقت دوخته شود و هیچ فضای بازی باقی نماند، سلول‌های سرگردان اندومتر جایی برای لانه‌گزینی نخواهند داشت. این مرحله ساده به نظر می‌رسد، اما تاثیر زیادی در پیشگیری دارد.
✳️ ضدعفونی کردن کامل ابزارها، دست‌ها و محیط اطراف جراحی از نکاتی است که اگر رعایت نشوند، علاوه بر عفونت، زمینه را برای کاشت سلول‌های نابه‌جا فراهم می‌کند.
✳️ رعایت مراقبت بعد از زایمان اعم از نظافت روزانه، خشک نگه‌داشتن محل بخیه و استفاده از لباس‌های نخی و گشاد، از مواردی است که می‌تواند روند ترمیم را بهتر کند و مانع از ایجاد التهاب یا عفونت‌هایی شود که اندومتریوز را تشدید می‌کنند.
✳️ بلند کردن اجسام سنگین یا انجام فعالیت‌های شدید بلافاصله پس از زایمان به زخم فشار می‌آورد و روند ترمیم را مختل می‌کند. این موضوع زمینه را برای رشد سلول‌های نابه‌جا فراهم می‌کند.
درمان اندومتریوز بعد از سزارین
درمان اندومتریوز در محل سزارین بسته به شدت علائم، اندازه توده و شرایط عمومی بیمار متفاوت است. به طور کلی، دو روش اصلی برای درمان وجود دارد:
درمان دارویی
در موارد خفیف که توده کوچک است و علائم شدید نیست، پزشک ممکن است داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری یا داروهای مهارکننده تخمک‌گذاری تجویز کند. این داروها رشد سلول‌های اندومتریال را کاهش داده و درد را کنترل می‌کنند، اما تأثیر آن‌ها موقتی است و مشکل را به‌طور کامل رفع نمی‌کند.
درمان جراحی
موثرترین و قطعی‌ترین روش درمان، جراحی برای برداشتن کامل توده اندومتریوزی از محل برش سزارین است. این عمل با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود و هدف آن خارج کردن بافت غیرطبیعی به‌صورت کامل است تا از عود مجدد جلوگیری شود.
سوالات متداول
بله، این امکان وجود دارد. برخی از بیماران حتی پس از چندین سال از عمل سزارین، دچار علائم درد یا توده در محل زخم می‌شوند.
از نظر مکان ایجاد تفاوت دارد اندومتریوز لگنی اغلب تخمدان‌ها و لگن را درگیر می‌کند، در حالی که نوع سزارینی فقط محل برش شکم را درگیر می‌سازد.
در برخی موارد بله، به همین دلیل بررسی دقیق بافتی و تصویربرداری‌های پیشرفته برای افتراق ضروری است.
در نهایت…
اندومتریوز در محل سزارین یکی از پیامدهای نادر اما مهم عمل سزارین است که زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شناسایی به موقع علائم، تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. رعایت اصول جراحی، آگاهی مادران از نشانه‌ها و مراجعه فوری به پزشک، کلید کنترل و مدیریت این بیماری است. در صورت بروز درد یا توده‌ی غیرطبیعی در ناحیه‌ی برش سزارین، بهتر است احتمال اندومتریوز در محل سزارین را جدی بگیرید.