هماتوم در بارداری یکی از مشکلات نسبتاً شایعی است که می‌تواند باعث نگرانی مادران باردار شود. این عارضه که با نام‌هایی مانند تجمع خون، خون‌مردگی یا لخته خونی در دوران بارداری نیز شناخته می‌شود، بنا به دلایل مختلفی چون پارگی رگ‌های خونی در رحم ایجاد می‌شود. اما آیا همیشه هماتوم نشانه خطر است؟ در این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان هماتوم بارداری می‌پردازیم و پاسخ سؤالات پرتکراری که ذهن بسیاری از مادران را درگیر کرده، خواهیم داد.
علائم هماتوم در بارداری
علائم هماتوم در بارداری بسته به شدت و محل آن متفاوت است، اما در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد از مهم‌ترین علائم آن عارتند از:
- خونریزی واژینال که به صورت لکه‌بینی یا خونریزی شدید است.
- درد زیر شکم یا لگن که اغلب به‌صورت گرفتگی یا درد مداوم احساس می‌شود.
- فشار یا سنگینی در ناحیه لگن
- در برخی موارد، هماتوم بدون علامت است و به طور اتفاقی در سونوگرافی بارداری تشخیص داده می‌شود.
- احساس نگرانی یا کاهش حرکات جنین آن هم در مراحل پیشرفته‌تر بارداری
هماتوم در بارداری چه علتی دارد؟
هماتوم در بارداری یکی از مشکلات نسبتاً شایع است که می‌تواند در اوایل یا اواسط بارداری دیده شود. که از مهم‌ترین دلایل بروز آن به شرح زیر است:
جدا شدن بخشی از جفت از دیواره رحم
در برخی موارد، بخشی از جفت از دیواره رحم جدا می‌شود و در نتیجه خون در این ناحیه تجمع پیدا می‌کند. این عامل یکی از رایج‌ترین علل ایجاد هماتوم ساب کوریونیک است. این اتفاق در سه‌ماهه اول رخ می‌دهد و در صورت کوچک بودن هماتوم، اغلب بدون خطر است.
ضربه به شکم یا آسیب فیزیکی
وارد آمدن ضربه به شکم در دوران بارداری (مانند تصادف، افتادن یا فشار ناگهانی) می‌تواند باعث پارگی رگ‌های خونی و ایجاد هماتوم شود. توجه داته باشید که شدت آسیب نقش مهمی در خطرات احتمالی دارد و نیاز به بررسی اورژانسی دارد.
کاشت غیرطبیعی جنین در رحم
گاهی اوقات، کاشت ناصحیح جنین در دیواره رحم می‌تواند منجر به ایجاد التهاب و آسیب به رگ‌های خونی شود. این فرآیند باعث نشت خون و تشکیل هماتوم، به‌خصوص در مراحل اولیه لانه‌گزینی خواهد شد.
اختلالات انعقادی
اگر مادر دچار مشکلات انعقاد خون، مانند ترومبوفیلی یا کمبود پلاکت باشد، احتمال ایجاد هماتوم هم بیشتر می‌شود. در این شرایط، خونریزی‌ها سریع‌تر اتفاق می‌افتند و دیرتر متوقف می‌شوند، در نتیجه تجمع خون در رحم رخ می‌دهد.
آزمایش‌ها یا اقدامات تهاجمی داخل‌رحمی
برخی از روش‌های تشخیصی مانند آزمایش آمنیوسنتز یا CVS (نمونه‌برداری از پرزهای جفتی) می‌توانند باعث آسیب جزئی به بافت‌های رحم شده و منجر به خونریزی داخلی شوند. این خونریزی به شکل هماتوم ظاهر شده اما خیلی نادر است.
برای دریافت نوبت از دکتر شمسی زارع بهترین متخصص زنان در سنندج با شماره ۰۹۰۳۱۷۴۱۳۸۸ تماس بگیرید.
هماتوم در بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص هماتوم در بارداری، از روش‌های تصویربرداری به ویژه سونوگرافی استفاده می‌شود، در سونوگرافی، هماتوم به صورت ناحیه‌ای تیره یا خالی از بافت در اطراف جفت یا در رحم دیده می‌شود
گاهی هماتوم‌ها به‌صورت تصادفی و بدون علامت، در معاینات روتین بارداری کشف می‌شوند. در برخی موارد، آزمایش خون نیز برای بررسی وضعیت کلی باردار و سطح هورمون‌ها انجام می‌شود.
درمان هماتوم در بارداری
درمان هماتوم در بارداری بسته به اندازه هماتوم، شدت علائم و سن بارداری متفاوت است. در اغلب موارد، هدف درمان، کنترل علائم، جلوگیری از پیشرفت هماتوم و محافظت از سلامت مادر و جنین است.
استراحت مطلق یا نسبی
پزشک توصیه می‌کند مادر فعالیت‌های روزانه‌اش را محدود یا کاملاً متوقف کند. کاهش تحرک به کاهش فشار رحم و جلوگیری از بزرگ‌تر شدن هماتوم کمک می‌کند، گاهی حتی توصیه به استراحت مطلق هم می‌شود.
مصرف دارو
برای جلوگیری از انقباضات رحمی یا خونریزی بیشتر، داروهایی مانند پروژسترون تجویز می‌شود. همچنین ممکن است داروهای تقویتی برای حفظ بارداری و جلوگیری از سقط زودرس تجویز گردد. در صورتی که عفونت مشکوک باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پایش منظم با سونوگرافی
برای بررسی روند کوچک شدن هماتوم یا احتمال عوارض، نیاز به انجام سونوگرافی‌های مکرر وجود دارد. پزشک با این روش وضعیت جفت، مایع آمنیوتیک و رشد جنین را به دقت تحت نظر می‌گیرد. این پایش‌ها کمک می‌کند تصمیم‌گیری مناسب‌تری برای ادامه بارداری انجام شود.
بستری در موارد شدید
اگر هماتوم بزرگ باشد یا همراه با خونریزی شدید و علائم خطرناک ظاهر شود، شاید نیاز به بستری در بیمارستان باشد. در این شرایط، مراقبت‌های تخصصی‌تر و درمان حمایتی به‌صورت مداوم انجام خواهد شد.
نکته: برای کاهش تحریک رحم و جلوگیری از افزایش هماتوم، توصیه می‌شود مادر از رابطه جنسی و فعالیت‌های سنگین خودداری کند. این اقدامات نقش مهمی در بهبود وضعیت هماتوم دارند.
خطراتی که هماتوم در بارداری به همراه دارد؟
هماتوم در بارداری، به‌ویژه اگر بزرگ باشد یا در مراحل ابتدایی بارداری ایجاد شود، می‌تواند با عوارضی همراه باشد. شدت خطرات بستگی به محل و اندازه هماتوم دارد. از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:
- هماتوم‌های ساب‌کوریونیک بزرگ یا نزدیک به محل اتصال جفت می‌توانند باعث جدا شدن بخشی از جفت از دیواره رحم شوند که در موارد شدید، خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.
- اگر هماتوم در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری ایجاد شود، به‌ویژه اگر همراه با انقباضات رحمی یا خونریزی باشد، می‌تواند زمینه‌ساز زایمان زودرس باشد.
- در برخی موارد، تجمع خون می‌تواند به جریان خونرسانی جفتی آسیب رساند که همین موضوع باعث محدود شدن رشد داخل رحمی جنین خواهد شد.
- وجود هماتوم در نزدیکی کیسه آمنیوتیک، به‌خصوص در اواخر بارداری، می‌تواند احتمال پارگی زودرس کیسه آب و در نتیجه بروز عفونت‌های داخل رحمی را افزایش دهد.
- استرس و اضطراب ناشی از مشاهده خونریزی یا شنیدن تشخیص هماتوم می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم بر روند بارداری و سلامت روان مادر تأثیر منفی بگذارد.
در نهایت…
در پایان، هماتوم در بارداری همیشه به معنای یک مشکل جدی نیست، اما نادیده گرفتن آن می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. تشخیص به‌موقع، پیگیری منظم و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند نقش مهمی در کنترل شرایط و جلوگیری از عوارض احتمالی ایفا کند. به همین دلیل، هرگونه خونریزی یا درد غیرعادی در بارداری باید جدی گرفته شود و با مراجعه به پزشک پیگیری شود تا سلامت بارداری حفظ شود.