خوابیدن بعد از زایمان سزارین یکی از چالش‌های مهمی است که بسیاری از مادران با آن مواجه می‌شوند. شاید تصور کنید بعد از تولد نوزاد، سخت‌ترین بخش ماجرا تمام شده، اما واقعیت این است که پیدا کردن وضعیت مناسب برای خواب، به‌ویژه با وجود بخیه‌ها و دردهای بعد از عمل، کار ساده‌ای نیست همچنین خواب کافی و با کیفیت نقش حیاتی در بهبود زخم‌ها، کاهش درد و بازگشت انرژی مادر دارد. در این مقاله، به بهترین حالت‌های خواب، نکات مراقبتی و توصیه‌هایی برای بهبود کیفیت خواب بعد از سزارین می‌پردازیم.
بهترین حالت خوابیدن بعد از سزارین
بعد از زایمان سزارین، انتخاب حالت مناسب برای خوابیدن تأثیر زیادی در کاهش درد، بهبود سریع‌تر بخیه‌ها و جلوگیری از فشار به ناحیه جراحی دارد. برخی حالت‌ها می‌توانند روند بهبودی را تسریع کنند.
خوابیدن به پشت
بسیاری از مادران، خوابیدن به پشت را بهترین حالت پس از سزارین می‌دانند اما این حالت، برخلاف دوران بارداری که توصیه نمی‌شود، پس از زایمان سزارین بسیار کمک‌کننده است چرا که در وضعیت خوابیده به پشت، هیچ فشاری به محل برش سزارین و بخیه‌ها وارد نمی‌شود و بدن در امن‌ترین حالت ممکن قرار می‌گیرد. همچنین برای راحتی بیشتر، می‌توانید یک بالش زیر زانوهای خود قرار دهید تا کمی پاهای شما بالاتر بیایند و فشار از روی کمر نیز برداشته شود.
📍 نکته: این وضعیت خوابیدن در مادرانی که فشار خون غیرطبیعی دارند، بهتر است با مشورت پزشک انجام شود.
خوابیدن به پهلو
خوابیدن به پهلو، به‌ویژه اگر در دوران بارداری به آن عادت کرده‌اید، می‌تواند گزینه خوبی پس از چند روز نخست باشد. به طور معمول توصیه می‌شود حدود ۷ تا ۱۰ روز پس از سزارین، در صورت نداشتن درد، می‌توانید به پهلو بخوابید. توجه داشته باشید که خوابیدن به پهلوی چپ به طور ویژه به بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به رحم کمک می‌کند و این امر می‌تواند روند ترمیم زخم را سرعت ببخشد.
خوابیدن به شکل شیب‌دار (نیمه نشسته)
در این حالت، قسمت بالایی بدن بالاتر از قسمت پایینی قرار می‌گیرد. برای این کار می‌توانید چندین بالش پشت سر و کمر خود بگذارید و به آن‌ها تکیه دهید، طوری که تقریبا از شکم یا قفسه سینه به بالا، در شیب ملایمی نسبت به سایر قسمت‌های بدن قرار بگیرید. این روش خوابیدن به تنفس بهتر و راحت‌تر کمک می‌کند،
خوابیدن به صورت نشسته
برای برخی از مادران، هیچ‌یک از حالت‌های یاد شده در روزهای اول پس از سزارین، احساس راحتی ایجاد نمی‌کند. این گروه از مادران، می‌توانند خوابیدن به صورت نشسته را امتحان کنند. گرچه این شکل از خوابیدن، شاید خیلی راحت نباشد، اما چون موقتی است و به مرور و البته به سرعت امکان تغییر وضعیت مادر مهیا می‌شود، قابل تحمل است.
مناسب ترین حالت بلند شدن از تخت
بلند شدن از تخت پس از سزارین، به دلیل وجود بخیه و درد در ناحیه شکم، باید با دقت و به آرامی انجام شود تا فشاری به محل عمل وارد نشود. حرکات سریع و ناگهانی می‌توانند دردناک باشند و روند بهبودی را مختل کنند. برای بلند شدن صحیح از تخت، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا به آرامی نفس بکشید اگر در حالت خوابیده به پشت هستید، زانوهای خود را خم کنید و کف پاها را روی تخت قرار دهید.
- سپس، به آرامی به سمتی که می‌خواهید از تخت پایین بیایید (مثلاً سمت راست یا چپ) بغلتید. سعی کنید از عضلات دست و پای خود برای این حرکت کمک بگیرید و کمتر به عضلات شکم فشار آورید. می‌توانید با یک دست از محل بخیه‌ها حمایت کنید.
- سپس پاهای خود را از لبه تخت آویزان کنید.
- با کمک دست‌ها، به آرامی بالاتنه خود را بلند کرده و در حالت نشسته قرار بگیرید. دست نزدیک‌تر به لبه تخت را روی تشک فشار دهید و از دست دیگر برای هل دادن بدن به سمت بالا استفاده کنید.
- چند لحظه در حالت نشسته بمانید تا دچار سرگیجه نشوید سپس به آرامی پاهای خود را روی زمین بگذارید و با کمک گرفتن از یک صندلی یا همراه، بایستید.
بیشتر بخوانید: رابطه جنسی بعد از زایمان سزارین و طبیعی
مهم‌ترین تاثیرات خواب بعد از زایمان سزارین
خواب کافی و باکیفیت بعد از زایمان سزارین نقش بسیار مهمی در روند بهبودی جسمی و روحی مادر دارد. یکی از مهم‌ترین تأثیرات خواب، کمک به ترمیم سریع‌تر زخم جراحی است؛ زیرا بدن در زمان استراحت عمیق، فرآیند بازسازی سلول‌ها را فعال‌تر انجام می‌دهد همچنین خواب مناسب موجب تقویت سیستم ایمنی می‌شود و بدن را در مقابله با عفونت‌ها و التهاب‌ها یاری می‌دهد.
از سوی دیگر، خواب کافی تأثیر مستقیمی بر تعادل هورمونی و خلق‌وخوی مادر دارد. کم‌خوابی می‌تواند منجر به خستگی مزمن، اضطراب، افسردگی پس از زایمان و کاهش توان مراقبت از نوزاد شود. همچنین استراحت خوب باعث افزایش انرژی، بهبود تمرکز و آرامش روانی می‌شود که برای دوران حساس پس از زایمان بسیار ضروری است.
عوارض خوابیدن نامناسب بعد از زایمان
بعد از زایمان، به‌ویژه زایمان سزارین، وضعیت خوابیدن اهمیت زیادی دارد؛ زیرا خوابیدن نامناسب می‌تواند روند بهبودی را کند کرده و باعث بروز مشکلات جدید شود.
- خوابیدن روی شکم یا در حالت‌هایی که فشار مستقیم به محل برش وارد می‌کند، می‌تواند درد را تشدید کرده و باعث ناراحتی زیادی شود.
- فشار مداوم یا کشیدگی محل بخیه‌ها به دلیل وضعیت نامطلوب خواب، می‌تواند روند طبیعی ترمیم زخم را کند کرده و حتی خطر باز شدن بخیه‌ها را افزایش دهد.
- اگر بخیه‌ها تحت فشار باشند یا پوست اطراف آن‌ها تحریک شود، احتمال بروز عفونت در محل برش بیشتر می‌شود.
- برخی وضعیت‌های خواب، خصوصا اگر با چاقی یا تورم همراه باشند، می‌توانند تنفس را دشوارتر کنند و کیفیت خواب را پایین بیاورند.
- اگرچه حرکت زودهنگام پس از عمل برای جلوگیری از لخته خون توصیه می‌شود، اما درد ناشی از وضعیت خواب نادرست ممکن است مادر را از حرکت بازدارد و این خود می‌تواند به صورت غیرمستقیم خطر را افزایش دهد.
- خواب ناکافی یا بی‌کیفیت به دلیل وضعیت نامطلوب، منجر به خستگی شدید مادر می‌شود. این خستگی توانایی او را برای مراقبت صحیح از نوزاد و همچنین بهبودی خودش کاهش می‌دهد.
نکاتی که در زمان خوابیدن بعد از زایمان باید رعایت شود؟
برای داشتن خوابی راحت‌تر و کمک به روند بهبودی پس از سزارین، رعایت برخی نکات می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. این موارد نه تنها به کیفیت خواب شما کمک می‌کنند، بلکه در سلامت عمومی شما نیز موثرند:
- اتاق خواب خود را تاریک، ساکت و با دمای متعادل نگه دارید. نور آبی صفحه نمایش گوشی، تبلت یا تلویزیون می‌تواند تولید ملاتونین (هورمون خواب) را کاهش دهد، پس حداقل یک ساعت قبل از خواب از آن‌ها استفاده نکنید.
- سعی کنید تا حد امکان سر ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید. داشتن برنامه خواب منظم به تنظیم ساعت بیولوژیک بدن کمک می‌کند. البته با وجود نوزاد، این کار سخت است، اما تلاش برای آن مفید خواهد بود.
- از خوردن غذاهای سنگین یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب خودداری کنید. به اندازه کافی آب بنوشید و فیبر مصرف کنید تا از یبوست جلوگیری شود.
- پس از مشورت با پزشک (معمولاً ۶ تا ۸ هفته بعد از سزارین)، پیاده‌روی سبک را شروع کنید. فعالیت بدنی ملایم در طول روز به بهبود گردش خون، کاهش استرس و داشتن خواب عمیق‌تر در شب کمک می‌کند.
- از همسر، خانواده یا دوستان برای مراقبت از نوزاد یا انجام کارهای خانه کمک بگیرید تا بتوانید فرصت بیشتری برای استراحت داشته باشید.
در نهایت…
خواب کافی و صحیح پس از عمل سزارین، یکی از پایه‌های اصلی بهبودی سریع و بازگشت به فعالیت‌های روزمره است. انتخاب بهترین حالت خوابیدن، مانند خوابیدن به پشت در روزهای اول و سپس به پهلو، به کاهش فشار روی محل برش و تسکین درد کمک بسیاری می‌کند. همچنین، بلند شدن اصولی از تخت، ایجاد یک محیط آرام برای خواب، مدیریت درد و تغذیه درست، همگی در کیفیت استراحت شما تاثیرگذارند.